Para Alp Disiplini

TANITIM VE TARİHÇE

Engelliler için bir spor olarak kayağın temeli, çok sayıda yaralı askerin varlığına sebep olan İkinci Dünya Savaşına kadar dayanır. Engelli sporcular için Alp kayağından adapte edilmiş olan bu spor, İkinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında Almanya ve Avusturya’daki engelli askerlerin çabalarıyla ortaya çıkmış ve gelişmiştir.

Bacağını kaybetmiş olan Franz Wendel, her iki bacağını da kaybetmiş olan Avusturyalı Sepp “Peppi” Zwicknagel ile kayak aktivitelerinin organizasyonuna yardımcı olan ve Paralimpik spor tarihinde en önemli figürlerden biri olan Ludwig Gutttman ve Amerika’da askeri hastanelerdeki ampute kişilere kayak öğreten Gretchen Fraser bunlardan birkaçıdır. 1960’lı yıllarda bazı organizasyonlar oluşmuştur. Uzunca bir süre, engelli kayağı amputeler için sınırlı olmuştur ancak 1969 yılında görme kaybı yaşamadan önce kayak hocalığı yapmış kör bir kayakçı olan Jean Eymere, kör kayakçılar için Aspen Colorado’da bir kayak programı başlatmıştır. İlk uluslararası yarışma olan Dünya Engelli Alp Şampiyonaları ise 1974 yılında Fransa’da gerçekleşmiştir.

Para Alp Kayağı, 1976 senesinde gerçekleşen ilk Kış Paralimpik Oyunlarında temel sporlardan bir tanesi idi.

Uluslararası ve ulusal faaliyetlere dahil olan oyunlar Kış Paralimpik Oyunları, Dünya Şampiyonaları, Dünya Kupaları, Kıta Kupaları, Ulusal Şampiyonalar, IPCAS Yarışları ve IPCAS Para-Snowboard dur. Para-Alp Kayağı yarışlarında, 39 farklı ülkeden katılan kayakçılar aktif bir şekilde yarışırlar. Para-Alp kayağı Uluslararası Paralimpik Komitesi dahilinde, Spor Komitesi tarafından yönetilir ve IPCAS Kuralları ve Düzenlemeleri de öngörülerek kurallar uygulanır.

Dünya Para Alp Kayağı Federasyonu, Dünya Para Alp Kayağı Teknik Komitesi tarafından koordine edilmiş olan bu spor için Uluslararası bir Federasyon gibi işler.

Sporda kullanılan öncelikli Para ekipman dirsekli kayak, oturmalı-kayak ve tekli-kayaktır. Alp kayağı, tüm dünyada yaygın bir spordur ve altı disiplinden oluşur: Alp Disiplini Kayak, Slalom, Büyük Slalom, Süper-G, Süper Kombine ve takım aktiviteleri. Sporcular, pistlerden aşağı doğru, saatte yaklaşık 100km hızla yarışırken, hız ve çevikliği birleştirirler.

Yarışma, omurilik yaralanması, beyin felci, ampütasyon durumları ve körlük/görme bozukluğu gibi fiziksel engelleri bulunan kadın ve erkek sporcuları bir araya getirir. Sporcular, fiziksel kapasitelerine bağlı olarak üç kategoride yarışırlar ve bir sonuç hesaplama sistemi, farklı engelleri bulunan sporcuların birbirlerine karşı yarışabilmelerine izin verir. 

Körlük/görme bozukluğu bulunan kayakçılar, takip edilmesi gereken rotanın belirlenmesi için gerekli işaretleri kullanmak üzere, görebilen kişiler tarafından pist boyunca rehberlik alırlar. Bazı sporcular, ihtiyaçlarına göre adapte edilmiş olan tekli kayak, oturmalı-kayak veya ortopedik destek ekipmanlarını kullanırlar.

KLASİFİKASYON

Yarışmanın adil ve eşit olduğundan emin olmak için, tüm Paralimpik sporlarında kazanmak, yetenek, formda olma, güç, dayanıklılık, taktiksel beceri ve zihinsel odaklanma gibi, sporda engelsiz sporcular için de geçerli olan ve başarının kriteri olarak görülen faktörlerle belirlenen bir sisteme sahiptir.

Bu süreç sınıflandırma olarak adlandırılır ve amacı aktivite (spor disiplini) esnasında engelin etkilerini en aza indirmektir. Böylece yalnızca bir engele sahip olmak yeterli bir gerekçe olmaz.

Sınıflandırma yoluyla, bir sporda hangi sporcuların yarışmak için yeterli olup olmadığı ve yarışma için sporcuların ne şekilde gruplandırıldığı belirlenir. Bu, belli bir noktaya kadar sporcuları yaş, cinsiyet ve ağırlık olarak gruplandırmaya benzer bir durumdur.

 Sınıflandırma her sporun kendisine özgüdür çünkü bir engel, belli bir dereceye kadar farklı sporlardaki yeteneği etkiler. Sonuç olarak bir sporcu bir spordaki kriteri karşılayabilir ama bir diğer spordaki kriteri karşılamayabilir.

Para Alp kayağındaki sınıflandırmalar ise genel olarak, engel durumuna göre 3 grupta toplanır; ayakta, görme engelli ve oturarak. Para-Alp kayağında, üç sınıflandırma grubunun da farklı fonksiyonel kayak seviyelerine ve medikal problemlere rağmen, birbirlerine karşı aynı yarışta adil bir şekilde yarışabilmeleri için, çapraz bir sistem geliştirilmiştir.

SPOR SINIFLARI LW 1-9: AYAKTA KAYMA

Bacak Engelleri:

Spor Sınıfı LW 1: Bu spor sınıfı, her iki bacağını da güçlü bir şekilde etkileyen bir engele sahip sporculara özgüdür. Örneğin her bacakta da var olan bir diz üstü ampütasyonu ya da her iki bacakta da bulunan belirgin kas zayıflığına sahip sporcular gibi. 

Spor Sınıfı LW 2: Tek bacağında belirgin bir engel bulunan kayakçıların sınıfıdır. Örneğin bazı kayakçıların doğuştan engelli bir bacağı vardır. Onları yalnızca bir kayakla kayak yaparken görürsünüz.

Spor Sınıfı LW 3: Bu spor sınıfı her iki bacağında da hafif engeller bulunan sporcular içindir. İki kayakla ve protezle kayarlar. Bazı LW 3 kayakçıları hafif koordinasyon problemleri ya da her iki bacakta da kas zayıflıkları veya her iki bacağında da diz üstü ampütasyonu bulunur.

Spor Sınıfı LW 4: LW 2, LW 4 Spor Sınıfındaki, yalnızca tek bacağında engel bulunan sporcularla benzerdir ancak daha az aktivite sınırlandırmaları vardır. Tipik bir örnek olarak tek bacaktaki diz altı ampütasyonu gösterilebilir. Yarış boyunca bu sınıfın sporcuları iki kayak kullanırlar.

Kol Engelleri:

Spor Sınıfı LW 5/7: Bu Spor Sınıfında olan sporcular her iki kollarında bulunan engellerle kayarlar. Bazı sporcuların ampütasyonu bulunurken diğerlerinin de sınırlı kas gücü veya koordinasyon problemleri olur. Pistlerden aşağıya doğru kayak batonları olmadan yarışırlar.

Spor Sınıfı LW 6/8: Kayakçıların bir kollarında engelleri bulunur. Bu sınıftaki kayakçılar yalnızca bir kayak batonuyla yarışırlar.

Birleşik Kol ve bacak Engelleri:

Spor Sınıfı LW 9: Bu Spor Sınıfında yer alan kayakçıların kollarını ve bacaklarını etkileyen bir engelleri vardır. Bu sınıftaki bazı kayakçıların spastisite veya vücutlarının bir tarafında kontrol kaybı olması şeklinde koordinasyon problemleri bulunur. Yeteneklerine bağlı olarak bir veya iki kayakla ve bir veya iki batonla kayarlar.

SPOR SINIFLARI  LW 10-12: OTURARAK KAYMA

Tüm Oturarak-Kayan kayakçıların bacaklarını etkileyen bir engelleri bulunur. Sporcular, yarışmalar esnasında hızlanma ve denge için çok önemli olan oturma dengelerine bağlı olarak farklı spor sınıflarında yer alabilirler.

Spor Sınıfı LW 10: Bu Spor Sınıfındaki kayakçıların gövde sabitliği, omurilik yaralanmalarına veya açık omurga durumlarına bağlı olarak hiç olmaz ya da çok az olur. Bu yüzden oturmalı-kayağın manevrasını yaparken asıl olarak kollarından güç alırlar.

Spor Sınıfı LW 11: Kayakçıların üst gövde becerileri iyidir ancak alt gövdeleri ve kalçalarında kontrol yetenekleri çok sınırlıdır ki bu da kayakçılar için alt omurilik yaralanmaları sebebiyle önemli bir vaka olabilir.

Spor Sınıfı LW 12: Bu spor sınıfı, normal veya sadece hafif düşük gövde fonksiyonu ve bacak engelleri bulunan kayakçıları içerir. Ayrıca LW 1-4 spor sınıfındaki bacakları engelli kayakçıların da bu spor sınıfına uygun oldukları sıklıkla görülür ki böylece bu sporcular kariyerlerinin başında kayak sporunu oturarak mı ayakta mı yapmak isteyeceklerine karar verebilirler.

SPOR SINIFLARI B1-3: GÖRME ENGELLİ KAYAKÇILAR

Spor Sınıfı B1: Bu spor sınıfındaki kayakçılar kör veya çok düşük görme yetisine sahip olabilirler. Örnekle açıklamak gerekirse, görme yetilerinin seviyesi sporcunun 25cm mesafeden “E” (15x15cm) harfini algılayamayacağı kadardır. Yarışma boyunca göz siperi takmaları istenir.

Spor Sınıfı B2: Bu spor sınıfı profili, B1 sınıfında yarışan sporculardan daha yüksek bir görme yetisine sahip sporcuları içerir. Ancak bu sınıftaki sporcular da “E” harfini 4m mesafesinden algılayamazlar. Dahası, 10 derece çapından daha az görme alanına sahip sporcular bu spor sınıfı için uygundur.

Spor Sınıfı B3: B3 spor sınıfı profili, Para Alp kayağında en hafif görme engeline uygun olan sporcuları açıklar. Uygun sporcular, 40 derece çapından daha az bir görsel alana ya da düşük görme yetisine sahiptir.

Para Alp kayağında, görme engeli bulunan sporcuların bir rehber ile kaydıklarını görürsünüz. Rehber, sporcunun önünde kayar ve sporcuyu sesli olarak yönlendirir.