Paralimpik Spor Dalları

Para Kuzey Disiplini

TANITIM ve TARİHÇE

Para Kuzey Disiplini, iki farklı Para Spor disiplininin ortak bir adıdır: Para Biatlon ve Para Kros Kayağı.

BİATLON

Bu spor, fiziksel engelli sporcular için 1988 yılında yapılan Kış Paralimpik Oyunlarına dahil edilmiş ve 1992 yılında da görme engelli sporcuların yarışmasına uygun hale getirilmiştir.

Aktiviteler 2.0 veya 2.5 km pistin üç veya beş kere, serbest stilde kayılması ve toplam yarış mesafesinin 6-15 km kayılmasından oluşur.

İki saha arasında sporcuların 10m mesafesinde bulunan iki hedefi vurmaları gerekir. Kaçırılan her bir hedef için toplamdaki tur zamanına artı bir zaman eklenir.

Bu sporun başarısındaki en önemli faktör, fiziksel dayanıklılık ve hedefe en yakın noktadan atış yapmaktır.

Görme engeli bulunan sporcular, sinyal yoğunluğuna bağlı olarak, sporcuya hedef odaklanmasında yardımcı olan akustik sinyallerden destek alırlar.

Bu spor, Dünya Para Kuzey Disiplini Teknik Komitesi ile koordineli çalışarak ve Uluslararası Biatlon Birliği (IBU) tarafından modifiye edilen kuralları izleyerek IPC tarafından yönetilir.

KROS KAYAĞI

Kros kayağı ilk olarak Örnsköldsvik, İsveç’te, 1976 yılında yapılan Kış Paralimpik Oyunları’nda ortaya çıkmıştır. Yarış, fiziksel engeli ve körlük/görme engeli bulunan sporculara açıktır.

Kadınlar ve erkekler, 1984 Paralimpik Kış Oyunları’nda kayağın, sporcular tarafından tanıtımı yapılıncaya kadar, kadınlar ve erkekler tüm kros kayağı mesafelerinde klasik teknikleri kullanmışlardır. Bu tarihten sonra ise faaliyetler iki ayrı yarışa bölünmüştür: klasik ve serbest stil tekniği. Ancak yeni teknik, 1992 yılında Albertville, Fransa’da yapılan oyunlara kadar resmi olarak kullanılmamıştır.

Engelinin fonksiyonelliğine göre bir yarışçı oturmalı-kayak veya çift kayak ekipmanlı sandalye kullanabilir.

Görme engeli olan sporcular, görme yetisi olan bir rehberle birlikte yarışırlar.

Kadın ve erkek sporcular kısa mesafe, orta mesafe ve uzun mesafelerde (2.5km – 20km arası) yarışabilir veya klasik veya serbest teknikle yarışan bir takımda yer alabilirler.

Kros kayağı, Uluslararası Kayak Federasyonu (FIS) tarafından modifiye edilmiş olan kuralları izleyen Dünya Para Kuzey Disiplini Teknik Komitesi ile koordinasyon halinde olan IPC tarafından yönetilir ve bu spor 24 ülkedeki sporcular tarafından yapılmaktadır.

Bu sporun ekimpanları; tüfek, hedef tahtası, oturmalı-kayak ve kayaktır.

KLASİFİKASYON

Yarışmanın adil ve eşit olduğundan emin olmak için, tüm Paralimpik sporlarında kazanmak; yetenek, formda olma, güç, dayanıklılık, taktiksel beceri ve zihinsel odaklanma gibi, sporda engelsiz sporcular için de geçerli olan ve başarının kriteri olarak görülen faktörlerle belirlenen bir sisteme sahiptir.

Bu süreç sınıflandırma olarak adlandırılır ve amacı aktivite (spor disiplini) esnasında engelin etkilerini en aza indirmektir. Böylece yalnızca herhangi bir engele sahip olmak yeterli bir gerekçe olmaz. Engelin spor üzerindeki etkisinin kanıtlanmış olması gerekir. Ayrıca her bir Paralimpik sporda, engelden kaynaklanan aktivite kısıtlamasının derecesi ile sporcuların gruplandırılması kriterleri “spor sınıfları” olarak adlandırılır. Sınıflandırma yolu ile hangi sporcuların yarışmaya uygun olduğu ve sporcuların birlikte nasıl gruplandırılacağı belirlenir. Bu bir noktaya kadar sporcuların yaş, cinsiyet veya ağırlık olarak gruplandırılması ile aynıdır.

Kuzey Disiplini klasifikasyonunda, Kros Kayağı ve Biatlon’da kayakçılar, engel sebeplerine bağlı olarak birçok farklı spor sınıfında yarışırlar.

SPOR SINIFLARI LW 2-9: AYAKTA KAYAN KAYAKÇILAR

BACAK ENGELLERİ

Spor Sınıfı LW 2: Kayakçıların bir bacaklarını engelleyen, örneğin dizlerinin üstünde ampütasyon bulunan bir engelleri vardır. Protez kullanırlar ve iki kayakla kayarlar.  

Spor Sınıfı LW 3:  Bu spor sınıfına, her iki bacağında da örneğin kas zayıflığı gibi engelleri bulunan sporcular dahildir.

Spor Sınıfı LW 4:  Bu spor sınıfında, bir bacağında alt bölgelerde engelleri bulunan, ancak bu engelleri LW2 sınıfındakilere göre kayak kaymasını daha az engelleyen sporcular bulunur. Genellikle bu engellere örnek, bilek üzerindeki ampütasyonlar veya bir bacaktaki kas kontrolü kaybıdır.

KOL ENGELLERİ

Spor Sınıfı LW 5/7: Bu sınıf, her iki kolundaki engeller yüzünden kayak batonlarını kullanmaları mümkün olmayan sporculara ayrılmıştır. Sporcuların örneğin elleri yoktur veya sıkıca kavrayamazlar. Bu yüzden bu sporcuları kayak batonları olmadan kayarken görürsünüz.

Spor Sınıfı LW 6:  Bu spor sınıfında yarışan sporcuların bir kollarında belirgin bir engelleri bulunur. Engelli kolun vücuda sabitlenmesi gerekir ve yarışlar boyunca kullanılamaz. Diğer elleri ile de kayak batonunu tutarlar.

Spor Sınıfları LW 8:  Bu sınıftaki sporcuların bir kollarını etkileyen hafif engelleri bulunur. Sporcular örneğin bir taraftaki dirseklerini veya parmaklarını esnetemezler ya da dirsek altında ampütasyonları vardır. Yalnızca bir kayak batonu kullanırlar.

KOLLARDA VE BACAKLARDA KARMA ENGELLER

Spor Sınıfı LW 9:  Bu sınıf, kollarında ve bacaklarında engeller bulunan sporcular için oluşturulmuştur. Bazı LW9 kayakçıları tüm kol ve bacaklarında hafif bir koordinasyon problemi yaşarlar. Diğerlerinde ise bir kollarını ve bir bacaklarını etkileyen ampütasyonlar bulunur. Yeteneklerine bağlı olarak, bir veya iki kayak batonuyla kayabilirler.

SPOR SINIFLARI LW 10-12: OTURARAK KAYAN KAYAKÇILAR

Tüm oturmalı-kayakçıların bacaklarını etkileyen bir engelleri bulunur. Yarışlar esnasında ivme ve denge için çok önemli olan gövde kontrollerine bağlı olarak, farklı spor sınıflarında yer alırlar.

Spor Sınıfı LW 10:  Sporcuların bacak ve gövde fonksiyonlarını sınırlandıran bir engelleri vardır. Kollarıyla kendilerini desteklemeden oturmaları mümkün olmayabilir.

Spor Sınıfı LW 10.5:  Bu spor sınıfındaki kayakçıların da gövde kontrolleri sınırlıdır ancak yanlara hareket etmedikleri sürece oturma dengelerini sağlayabilirler.

Spor Sınıfı LW 11:  Kayakçıların bacak engelleri ve dengeli gövde kontrolleri bulunur ve bu sayede iki tarafa hareket ettiklerinde dahi dengelerini sağlayabilirler.

Spor Sınıfı LW 11.5:  Bu spor sınıfındaki kayakçıların gövde kontrolleri normale yakındır.

Spor Sınıfı LW 12:  Bu sınıftaki kayakçıların LW 2-4 spor sınıfında tanımlananlara benzer engelleri bulunur: Bir bacak engelleri vardır ancak vücut kontrolleri normaldir. Ayakta veya oturarak kaymaya uygundurlar ve ilk sınıflandırmalarında kendi tercih ettikleri kayak yöntemini seçebilirler.

SPOR SINIFLARI B 1-3: GÖRME ENGELİ

Spor Sınıfı B1:  Bu spor sınıfındaki kayakçılar ya kördür ya da çok düşük görme yetisine sahiptirler. Açıklamak gerekirse, görsel yetilerinin seviyesi sporcunun, 25cm uzaklıktan “E” harfini tanıyamayacağı kadardır (15x15cm ölçüsünde). Yarış esnasında göz siperliği kullanırlar.

Spor Sınıfı B2:  Bu spor sınıfı, B1 sınıfında yarışan sporculardan daha yüksek bir görme yetisine sahip sporcuları kapsar ancak bu sınıftaki sporcular 4m uzaklıktan “E” harfini tanıyamazlar. Dahası, 10 derece çapından daha az bir görme alanına sahip sporcular bu spor sınıfı için uygundurlar.

Spor Sınıfı B3:  B3 spor sınıfı profili, Kuzey Disiplini için uygun olan en hafif görme engelini tanımlar. Uygun sporcuların ya 40 derece çapından daha azıyla sınırlı görme yetileri veya düşük görme yetileri vardır.

B1 sınıfındaki kayakçılar için bir rehberle kaymaları mecburidir ve B2 ile B3 sınıfındaki kayakçıların bir rehberle kaymaları kendi tercihlerine bağlıdır. Rehber sporcunun hemen önünden kayar ve sözel olarak, tabii ki özellikle köşeleri, meyilleri ve düşüşleri belirterek sporcuyu bilgilendirir. Biatlon sporunda ise görme engelli sporcular ses sinyallerini takip ederek hedefe atış yaparlar.