Sayın ilgili taraflar,
Son haftalarda ve aylarda, Uluslararası Paralimpik Komitesi (IPC)’nin, Uluslararası Tekerlekli Sandalye Basketbol Federasyonu (IWBF) için verdiği, 2015 IPC Sporcu Klasifikasyon Kodu uygunsuzluk kararı ile ilgili çok fazla tartışma ve çekişme olmuştur.
IPC Başkanı Andrew Parsons ve IPC Sporcu Konseyi Kurul Başkanı Chelsey Gotell, IPC Yönetim Kurulu’nun da tam desteğini alarak bu açık mektup taslağını tüm ilgili kişilere göndermiştir. Bundaki amaçları; (a)IPC,’nin neden aksiyona geçtiğine dair daha büyük bir netlik kazandırmak, (b)bu konunun çözüme kavuşmasının neden Tokyo 2020 Paralimpik Oyunları sonrasına kalamayacağı, ve (c)bazı sık sorulan soruları cevaplamak idi.
Bu konunun nasıl ortaya çıktığına dair kısa bir zaman çizelgesi
Başlangıç olarak, aşağıdaki zaman çizelgesi bu noktaya nasıl geldiğimize dair kısa bir genel bakış sunmaktadır:
- Haziran 2013 tarihinde IPC, 2007 IPC Klasifikasyon Kodu’nda değişiklik veya ekleme önerilerini, Paralimpik ile ilgili tüm taraflarla tartışmak üzere 22-aylık uzun bir konsültasyon çalışması başlattı. Ulusal Paralimpik Komitelerinden, Uluslararası Federasyonlara; Para sporculardan, spor bilimcilere kadar herkes, Kod’da yapılmasını görmek isteyecekleri değişiklikler konusunda kendilerini ifade etmek üzere davet edildiler.
- Üç turluk bir konsültasyon sonrası, 2015 IPC Sporcu Klasifikasyon Kodu ile Uluslararası Standartlar (Uygun Engeller de dahil) için hazırlanan final taslağı hazırlanmadan önce, yaklaşık 100 ilgili gruptan, 3,750 bireysel geri bildirim alındı.
- Bundan sonra, 2015 IPC Sporcu Klasifikasyon Kodu, 2015 IPC Genel Kurulu’na sunuldu. IPC üyelik, oyların %90’ını alarak ve sadece %6 karşı oyla ezici bir üstünlük sağlayarak belgeleri onayladı. Oyların %4’ü çekimser oydu.
- Onaylanmasından sonra, 2015 Kodu ve Uluslararası Standartlar, 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren geçerli olmaya başladı ve tüm Uluslararası Federasyonlar tarafından istenilen uygunluk gereklilikleri de 1 Ocak 2018 tarihinde sağlandı.
- 2017 yılında IPC tüm Uluslararası Federasyonlardan, süre bitimi olan 1 Ocak 2018’den önce, Kod ile olan uygunluklarına dair kendi öz-denetimlerini tamamlamalarını istedi ve bu süre içerisinde destek de sağlandı. IWBF bu tarihe uymayan tek Uluslararası Federasyondu ve yalnızca IPC’den gönderilen birkaç talebe karşılık verdi.
- Eylül 2018 tarihinde, IWBF’nin Kod ile uyumlu olmadığı anlaşıldı.
- IWBF’nin Kod ile uygunluğunu tamamlamasına destek olmak için IPC destek önermeye devam etti ve Tokyo 2020 öncesinde alınması gereken zorunlu önlemleri başlıklandırdı.
- IPC’nin destek olma konusundaki istekliliğine rağmen IWBF işbirliği yapmakta veya uygunluğu tamamlamak için gerekli değişiklikleri yapmakta başarılı olamadı.
- IWBF tarafındaki ilerleme eksikliğine bağlı olarak IPC, Ocak 2020 tarihinde son bir karar aldı. Diğer şeylerin yanında, Tokyo 2020 öncesinde IWBF’nin Kod ile uyumlu hale gelmesi için almış olması gereken ve hala da gerekli olan bir dizi tedbirler dahilinde IPC IWBF’den, Tokyo 2020’de yarışacak olan her bir 4.0 ve 4.5 oyuncusunun uygun bir engelinin bulunduğunu doğrulamasını istedi.
- Akabinde IWBF tarafından halihazırda, Paralimpik sporlarda yarışmaları için uygun engelleri bulunmayan sekiz tekerlekli sandalye basketbol oyuncusu tespit edildi.
- IWBF ayrıca kendi kuralları ile de uyumlu olmayan bir sporcu tespit etti.
- Senelerdir süren tartışmalara rağmen IWBF öncelikle, Ocak 2020 tarihinde, uygun-olmayan sporcuların Tokyo 2020’ye katılabilmelerini sağlayacak “geçici” bir düzenleme talep etti. Talep, tek bir PowerPoint slaytında yer alan iki kelime ile sınırlıydı ve IPC Yönetim Kurulu’na açıkça hiçbir önem verilmeden, mantıklı açıklama, etki değerlendirmesi, uygulanacak bir plan ya da kendilerine ait bir yargı olmadan sunuldu ve ortada hiç bir üye konsültasyonu da bulunmuyordu. Bu talep ayrıca IWBF’nin önerilen aksiyon planının bildirilen termininden sonra gelmişti (ki bahse konu son termin de IWBF’nin talebi üzerine zaten uzatılmıştı). Talep Kurul tarafından, 6 Temmuz 2020 tarihinde detaylı bir şekilde açıkladığımız sebeplerden ötürü reddedildi. Detayları şu adreste bulabilirsiniz; https://www.paralympic.org/news/ipc-clarifies-iwbf-statement
IWBF neden uyumlu değil ?
Diğer şeylerin yanında IWBF’nin, 2015 IPC Sporcu Klasifikasyon Kodu’ndan temel olarak farklı olan bir felsefeleri ve yaklaşımları var. Özellikle, IWBF şu anda zorunlu engel uygunluklarını, IPC Genel Kurulu’nda kararlaştırıldığı ve Kod’a yansıtıldığı şekilden daha farklı tanımlıyor.
Buna ek olarak IWBF’nin, Kod’da talep edildiği üzere minimum engel kriterini hala geliştirmesi gerekiyor. IWBF’den ayrıca istenilen önemli bir iş ise, IWBF’nin klasifikasyon kurallarını Kod ile uyumlaması ve değişiklikleri operasyonel bir seviyede yürütmesi.
Daha genel olarak, Kod ile uyumlu olacak şekilde spor-odaklı klasifikasyon kurallarını düzenlemek, her bir Uluslararası Federasyonun kendi sorumluluğundadır. IPC uyumluluğu gözlemlemekten sorumludur. Bu konuda, IPC ayrıca destek ve rehberlik ve eğer istenirse Uluslararası Federasyonların kullanabileceği örnek kural model grupları da sunabilir. Yine de sonuç olarak, kendi sporunun ihtiyaçlarına özel bir şekilde uyan Kod-uyumlu kurallar geliştirmek, her bir Uluslararası Federasyonun kendisine bağlıdır ve bunun da ilgili Uluslararası Federasyon tarafından yürütülüyor olması gerekir.
Sporcular kurallara başvurdular mı?
Zaman çizelgesinden, tüm Para sporcuların ve diğer ilgili tarafların, 2015 IPC Sporcu Klasifikasyon Kodu ile ilgili kendi katkılarını sağlamaları için davet edildiğini ve 3,750’den fazla kişisel geri bildirimin alındığını ve bunların etkinleştirildiğini görebilirsiniz.
Haziran 2013 ve Nisan 2015 arasında, konsültasyon sürecinin bir parçası olarak IPC, üç ayrı konuyla ilgili geri bildirim almak için, organizasyonlarında bulunan 200 üyeye davetiye hazırladı.
Bazı IPC üyeleri, IPC’ye geri bildirimde bulunmadan önce veri toplamak amacıyla sporcu konseyleri veya komiteleri aracılığıyla kendi sporcu organizasyonlarına ulaştılar. IWBF geri bildirim almak için kendi sporcu organizasyonları ile iletişime geçti mi bilmiyoruz ancak biliyoruz ki konsültasyon zamanında kendi organizasyonu dahilinde resmi bir sporcu temsilcilik modelinin yer almadığını biliyoruz (daha sonra daha fazla detay ile genişletilecektir).
IPC’nin sporcu-merkezli kararı
IPC’nin kuralları açıkça belirtiyor ki, Paralimpik Oyunları programının parçası olmak isteyen herhangi bir spor dalının, IPC kurallarına uyması gerekmektedir. Buna IPC Anti-Doping Kodu ve 2015 IPC Sporcu Klasifikasyon Kodu da dahildir.
Her iki Kod ile de uyumlu olmamak, IPC’yi kritik bir şekilde ilgilendirir çünkü bu rekabetin bütünlüğünü ve Paralimpik Hareketin itibarını tehdit edebilir.
2015 yılında, 2015 IPC Sporcu Klasifikasyon Kodu’nun onaylanmasından beri IPC, 1 Ocak 2018 tarihi olarak verilen termine kadar Kod ile uyumluluğu sağlamak için yaz sporları ve kış Paralimpik Oyunları programı (toplamda 26 spor) ile birlikte tüm Uluslararası Federasyonlar ile birlikte çalışmaktadır.
En iyi çabalarımıza ve devamlı yaptığımız destek önerilerimize rağmen IWBF, 2015 IPC Sporcu Klasifikasyon Kodu ile uyumlanmamıştır ve görülüyor ki uyumlanmak için de özel bir çaba harcamamaktadır.
Hiç bir spor, IPC üyelik tarafından belirlenmiş olan kuralların üzerinde değildir ve Ocak 2020 tarihinde uyumlu hale gelebilmesi için IWBF’ye her türlü fırsat sunulmuşken ve bu durum için karar verilmişken IPC’nin harekete geçmesi gerekmektedir.
14 güçlü IPC Yönetim Kurulu – yarısı eski Para sporculardan oluşan – sporcu birliklerinin çıkarına en uygun şekilde hareket etmiştir. Tüm tartışmalarda sporcuların bakış açısı iyi bir şekilde temsil edilmekle kalmamış, herhangi bir potansiyel karardan etkilenmiş olan sporcuların esenliği sağlanmış ve uygun tekerlekli sandalye basketbol oyuncularının hakları da temsil edilmiştir.
IPC için olası olan tek seçenek tekerlekli sandalye basketbolunu Tokyo 2020 Paralimpik Oyunlarından çıkartmak ya da IWBF’nin IPC üyeliğini askıya almak idi. Ancak IPC Yönetim Kurulu bu koşullarda bunun ne gerekli ne de uygun olmayacağını ve böyle bir şeyin Oyunlar adına birçok Ulusal Paralimpik Komiteyi ve 250’den fazla sporcuyu etkileyebileceğini hissetmiştir.
Bu yüzden Tokyo 2020 öncesi, bir dizi tedbirler dahilinde IPC IBWF’den, Tokyo 2020’de yarışacak olan her bir 4.0 ve 4.5 oyuncusunun uygun bir engelinin bulunduğunu doğrulamasını istedi. Bu önlem ile IPC’nin amacı, diğerleri arasında, rekabetin bütünlüğünü korumak ve uygun tekerlekli sandalye basketbol oyuncularının ve tüm diğer Para sporcuların haklarını korumaktı. IPC ayrıca Sydney 2000 Paralimpik Oyunlarında yaşanmış olan, İspanya erkekler altın madalya kazanan Basketbol takımının bir parçasını oluşturan uygun-olmayan oyuncuların (zeka engeli bulunan Sporcular için geçerli) arka arkaya ifşa edildiği gibi bir durumun tekrarını engellemek istedi. Sonuç global haberler, Paralimpik Hareketin itibarının yüksek bir şekilde zedelenmesi ve güçlü bir klasifikasyon sistemi ile yeni uygunluk kriterlerini takip ederek, zeka geriliği olan sporcuların Londra 2012 Oyunlarına kadar ihraç edilmesi oldu.
IPC harekete geçmeseydi, Sydney 2000 Paralimpik Oyunları skandalından 20 sene sonra, Paralimpik Oyunlarda, uygun-olmayan engelleri ile yarışacak olan bilinmez sayıdaki Sporcular sayesinde benzer bir senaryo ile karşı karşıya kalabilirdik. Bu seferki fark Sydney 2000 Oyunlarının aksine, uygun-olmayan sporcuların her birinin ilgili Uluslararası Federasyonun bilgisi dahilinde yarışacak olmaları olabilirdi. Bu bizi ciddi bir şekilde endişelendiren şey idi ve bu konuıyu inkar ederek böyle bir klasifikasyon krizi üzerine uyurgezerlik yapamazdık.
IWBF’nin uygunluğu sağlamak için yaptığı çalışmaların bir parçası olarak, halihazırdaki sekiz tekerlekli sandalye basketbol oyuncusunun, Paralimpik sporda yarışmak için uygun bir engele sahip olmadığı anlaşılmıştır. IWBF ayrıca bir sporcunun da kendi kuralları dahilinde uygun olmadığını teyid etmiştir. Üç oyuncunun durumları henüz netlik kazanmamıştır.
IPC aynı zamanda tekerlekli sandalye basketbolunu Paris 2024 Paralimpik Oyunları’ndan da çıkartmıştır ve ancak IWBF, 2015 Sporcu Klasifikasyon Kodu ile 31 Ağustos 2021 tarihine kadar tam bir uyumluluk sağladığı takdirde bu spora tüm hakları iade edilecektir.
Ocak 2020 tarihinde kadar bu konu neden halka açık değildi?
IPC bu konuyu uzun senelerdir IWBF ile çözmeye çalışıyor ve genelde Kod düzenlemesi altında yer alan Kod uyumluluğu ile ilgili konularda resmi süreç dışında yorum yapmaz.
IWBF, IPC’nin özerk bir üyesidir. Tekerlekli Sandalye basketbolu ulusal federasyonları, IPC’nin yasal üyeleri değildirler. Bu yüzden, haddimizi aşıp bu konuyla ilgili direkt olarak kendileriyle iletişime geçmek istemedik. Bu IWBF’nin yapacağı birşey idi, IPC’nin değil.
IPC Sporcular Konseyi bu durum ile ilgili ne yaptı?
IPC Sporcuları Konseyi’nin son yıllardaki asıl amaçlarından birisi de her bir Uluslararası Federasyon ve Ulusal Paralimpik Komite’nin sporcu temsil modelleri oluşturması olmuştur. Bu tarz bir model, sporcunun toplumla bağlantı kurmasına yardımcı olur ve ortaya çıkan herhangi bir konuda sporcuların geri bildirimde bulunabilmeleri için bir kanal açılmasını sağlar.
IPC Sporcular Konseyi artık, bazı zamanlarda IWBF’nin içerisinde sporcu seslerinin eksikliğinin çekilmesinden endişe duyuyor. 2018 yılında IPC Sprocuları Konseyi’nin o zamanki Başkan Yardımcısı Elvira Stinissen ve IPC Sporcuları Yönetimi Başkanı Primrose Mhunduru, IWBF’nin liderleri ile tanışmak üzere IWBF Dünya Şampiyonaları’na katıldı. Bundaki amaçları destek önerisinde bulunmak ve IWBF’nin organizasyon içerisinde bir sporcunun sesine sahip olmasının ve IPC Sprocular Konseyi ile bağlantısının ne kadar önemli olduğunu açıklamak idi. O zamanda IWBF, kış veya yaz Paralimpik Oyunları programında bir sporcu temsilcilik modeli olmayan tek Uluslararası Federasyondu. Bu durum ancak Mayıs 2020 tarihinde, dört sporcu ilk defa IWBF’nin Sporcu İdari Komitesi’ne aday gösterildiklerinde çözüldü.
Bu sene IPC Sporcular Konseyi, Ulusal Paralimpik Komiteler ve Uluslararası Federasyonların temsilcilerini katılmaya davet ederek iki global sporcu çağrısına ev sahipliği yaptı. Çağrılar, sporcu temsilcileri için IPC ve IPC Sporcular Konseyi’nden güncellemeleri almak ve belirli konularda sorular sormak adına bir fırsat oldu. IWBF, IPC ve IPC Sporcular Konseyi’nden yapılan birçok davete rağmen bu oturumlarda yer almak üzere tek bir sporcu bile öne sürmedi. Çağrılarda tekerlekli sandalye basketbolunun temsil edildiği tek yer, Para sporcuların temsil ettikleri kendi Ulusal Paralimpik Komiteleri idi.
Üyelerimiz tarafından onaylanmış olan kurallara uyma zamanı
Bu mektubu bitirirken,IPC Yönetim Kurulu’nun Kasım 2017’de, kararları vermek ve Paralimpik Hareket’in üyelerin kendilerinin belirlediği ve onayladığı kuralları uygulamak için IPC üyelik tarafından seçildiğini belirtmek isteriz. Bizim burada yaptığımız şey, IWBF’den senelerdir geçerli olan ve diğer Uluslararası Federasyonların uymakta olduğu kurallara uymasını istemektir.
Ayrıca vurgulamak isteriz ki, spor yapan herhangi bir sporcu diğer sporcuların da oynamasını ve o sporun kurallarına uymasını ister. IPC de bünyesindeki Uluslararası Federasyonlardan aynı şeyi talep etmektedir. Uluslararası Federasyonların, IPC üyelik tarafından ezici bir üstünlükle kabul edilmiş olan kurallara uymasını istiyoruz. Bu durumda kurallar, Paralimpik Hareket ile seneler süren danışmanlık sonrasında onaylanan ve sporcu topluluğunu da içeren 2015 IPC Sporcu Klasifikasyon Kodu kurallarıdır. Herhangi bir sporcu veya spor dalı bu kuralların dışında kalamaz.
IPC her zaman, 2015 Sporcu Klasifikasyon Kodu ile uyumlu hale gelmek için ne yapması gerektiği konusunda IWBF’ye karşı çok açık olmuştur. Biz IPC yönetim grubu ve IPC Klasifikasyon Komitesi olarak tam destek teklif etmeye devam ediyoruz. Ancak bu konu için harcanan ve IPC’yi bu alanda diğer Uluslararası Federasyonlara ve Ulusal Paralimpik Komitelere de vakit ayırarak destek olmaktan alıkoyan, kayda değer bir zaman ve kaynak kaybını da not etmek istiyoruz.
Tüm IPC Yönetim Kurulu ve IPC Sporcular Konseyi, uygun-bulunmayan sporcuların hislerini yürekten paylaşıyor ve bunun Tokyo için hazırlanan takımlar üzerinde yarattığı etkiyi de kabul ediyor. Ayrıca şu da bilinmelidir ki, uygun-bulunmayan sporcuların durumu bu IWBF durumuna özel değildir. Maalesef Paralimpik Hareketler’de, her bir spor branşının istenmeyen durumları engellemek için en iyi şekilde gösterdiği bireysel çabaya ragmen, sporcuların her zaman (herhangi bir spor branşında) uygun olmadığına hükmedilmesi veya Oyunlardan önce bir spor sınıfının kalkması, sporcuların kalifikasyon faaliyetlerine katılmış olmalarına rağmen mümkün olabilir.
Son olarak, 2015 IPC Sporcu Klasifikasyon Kodu’nun, Paralimpik döngünün başlangıç tarihi olan 1 Ocak 2017 yılında yürürlüğe geçmiş olması not edilmelidir. IWBF buna uygun olarak kuralları uygulamış olsaydı, oyuncunun uygun-olmadığına dair bu kararlar da Tokyo 2020 Paralimpik Oyunları’na bu kadar kısa bir süre kala alınmazdı.
IWBF’nin 2015 IPC Sporcu Klasifikasyon Kodu ile tam olarak uyumlanma çabalarında ilerleme kaydetmesini ve böylece bu spor branşı ve sporcularının Paris 2024 Paralimpik Oyunları’nın bir parçası olabileceğini ümid ediyoruz.
Saygılarımla,
Andrew Parsons
Başkan
Uluslararası Paralimpik Komite
Chelsey Gotell
Kurul Başkanı
IPC Sporcular Konseyi