WADA – 2023 YASAKLI MADDELER LİSTESİ YAYIMLANDI

29 Eylül’de Dünya Anti-Doping Ajansı (WADA), WADA Yürütme Komitesi (ExCo) tarafından 23 Eylül 2022’deki toplantısında onaylanan ve 1 Ocak’ta yürürlüğe girecek olan, 2023 Yasaklı Maddeler ve Yöntemler Listesini yayımladı.

WADA ayrıca, 2022 Listesine kıyasla 2023 Büyük Değişikliklerin Özeti ve Açıklayıcı Notlar ve listede yer almayan, ancak WADA’nın sporda olası kötüye kullanım alışkanlıklarını tespit etmek için izlemek istediği maddeleri içeren 2023 Denetleme Programı belgelerini de yayımladı.

Liste, Dünya Anti-Doping Kodunun tüm İmzacıları için zorunlu olan sekiz Uluslararası Standarttan biridir. Müsabaka içinde ve dışında hangi maddelerin ve yöntemlerin yasaklandığını ve özellikle sporlarda hangi maddelerin yasa dışı olduğunu belirler.

WADA Genel Müdürü Olivier Niggli konuyla ilgili şunları söyledi:

“Her yıl olduğu gibi WADA, Yasaklılar Listesi için, dünyanın dört bir yanındaki nitelikli bilim ve tıp uzmanlarının görüşlerini içeren, kapsamlı bir istişare sürecine liderlik etti.

Bu süreç, WADA’nın bilimsel araştırmaları gözden geçirmesine ve böylelikle dünya çapında sporcu sağlığını ve temiz sporun bütünlüğünü korumak için Listeye eklenme kriterlerini karşılayan yeni veya mevcut herhangi bir madde veya yöntemin dikkate alınmasını sağlamak için en son doping trendlerini belirlemesine olanak tanımaktadır.”

2024 yılı için Tramadol ile ilgili Büyük Değişiklik

WADA Yürütme Komitesi (ExCo)’nin, 23 Eylül’de gerçekleşen toplantısında, WADA ile birlikte çalışan Liste Uzmanı Danışma Grubu’nun, narkotik Tramadol’ün müsabakalarda yasaklanmasına yönelik tavsiyesini, 1 Ocak 2024’ten itibaren geçerli olmak üzere, onayladı.

Uygulamadaki bir yıllık gecikme, sporcuların ve sağlık personelinin değişime daha iyi hazırlanmasına, laboratuvarların prosedürlerini güncellemesine ve spor yetkililerinin eğitim araçları geliştirmesine olanak sağlayacak.

YASAKLI MADDELER

S1. Anabolik Maddeler

Androst-4-ene-3,11,17-trione (11-ketoandrostenedione, adrenosteron) artık yasaklı maddeler listesine (örnek bir madde olarak) girmiş bulunmakta.

Bu madde vücutta, 11-ketotestosterona dönüştürülür ve her ikisi de sırasıyla androstenediyon (Testisler, yumurtalık ve böbreküstü bezi korteksinden salgılanan doymamış bir androjenik steroid türü) ve testosteronun metabolitleri olarak zaten yasaklanmış androjenlerdir.

17ɑ-metilepitiostanol maddesi (genelde epistan olarak anılır), tiodrolün 17-metillenmiş muadilidir (Shionogi, Japonya) ve in vivo (Canlılar üzerinde yapılan test ve/veya tıbbi deney) olarak yasaklanmış anabolik ajan desoksimetiltestosterona dönüşür.

Bu nedenle, tanım gereği 17ɑ-metilepitiostanol de S1 kapsamında yasaklanmıştır. 17ɑ-metilepitiostanolün yasaklanmış durumunu kesin olarak /şüpheye mahal bırakmayacak şekilde belgelemek için, madde ek bir örnek olarak listeye eklenmiştir.

Bazı ülkelerde hayvanlar için büyüme destekleyicisi olarak onaylanmış bir beta-adrenerjik agonist (Hücredeki reseptörle birleşip sinyal iletimi başlatan madde) olan Raktopamin, M1.2 altındaki örnekler listesine eklenmiştir.

S-23 ve YK-11, S1.2’de SARM (Seçici Androjen Reseptör Modülatörleri) örnekleri olarak listelenmiştir.

S4. Hormon ve Metabolik Modülatörler

M4.3 miyostatin öncüllerinin antikorlarını içerecek şekilde güncellendi ve örnek olarak apitegromab listeye eklendi.

Numaralandırma, bilgilerin net anlaşılması amaçlı yeniden biçimlendirildi, ancak sınıflandırmada herhangi bir değişiklik olmadı.

S5. Diüretikler ve Baskılayan Maddeler

Bölümün giriş dili, listenin diğer bölümleriyle uyumlu olacak şekilde revize edilmiştir.

Torasemid, diüretik örneği olarak listeye eklenmiş ve halihazırda WADA Teknik Belgesinde (TD MRPL) ve WADA Teknik Mektubunda (TL24) adı geçmektedir.

Bir karbonik anhidraz inhibitörünün (ör. dorzolamid, brinzolamin) topikal (Cilde sürülen) oftalmik uygulaması veya diş anestezisinde bir eşik madde ile birlikte felypressinin bölgesel olarak uygulanması için Tedavi Amaçlı Kullanım İstisnası/Muafiyeti izninin gerekli olmadığı açıklığa kavuşturulmuştur.

YASAKLI YÖNTEMLER

M1. Kan ve Kan Bileşenlerinin Manipülasyonu

Hemoglobinin vücutta oksijen salınım kabiliyetini değiştirdiği ve böylece arteriyel oksijen satürasyonunu/doygunluğunu arttırdığı için listeye bir örnek olarak Vokselotor eklenmiştir. Yan etki olarak, sağlıklı bireylerde daha yüksek hemoglobin konsantrasyonuna neden olduğu bilinen serum eritropoietini (Alyuvar/ kırmızı kan hücresi üretimine etki eden hormon) arttırır.

MÜSABAKA-İÇİ/ MÜSABAKA SÜRESİNCE YASAKLI OLAN MADELER VE YÖNTEMLER

YASAKLI MADELER

S6. Uyarıcılar

4-metilheksan-2-amin için 1,3-dimetilamilamin ve 1,3 DMAA alternatif ortak isim olarak eklenirken, 1,4-dimetilamilamin ve 1,4-DMAA da 5-metilheksan-2-amin’in eşanlamlıları olarak listeye dahil edildi.

Solriamfetol, bir dopamin ve norepinefrin geri alım inhibitörü olarak işlev görerek bu nörotransmiterlerin beyin seviyelerinde artışa ve sonucunda preklinik türlerde ve insanlarda uyarıcı davranışsal etkilere yol açtığı için M6b’ye dahil edilmiştir. 

Tetryzoline, İstisnalar başlığı altında bir imidazolin türevi olarak listeye eklenmiştir. Ayrıca, imidazolin türevlerinin otik/kulak içi uygulamasının yasak olmadığı netleşmiştir.

S7. Uyuşturucu Maddeler (Narkotikler)

Tramadol birkaç yıldır WADA İzleme Programında yer almaktadır.

İzleme/Denetleme Programının verileri, bisiklet, ragbi ve futbolun da içinde yer aldığı sporlarda önemli bir kullanım oranı olduğunu göstermiştir.

Genel popülasyonda, kullanılan doza bağlı olarak fiziksel bağımlılık, afyon bağımlılığı ve aşırı doz riskleri ile Tramadol’ün kötüye kullanımı endişe verici hale gelmiş ve birçok ülkede kullanımı kontrollü bir ilaç olarak sınıflandırılmıştır.

WADA₁ tarafından finanse edilen araştırma çalışmaları, Tramadol’ün sporda fiziksel performansı artırma potansiyelini doğrulamıştır.

Sonuç olarak, Mayıs 2022’de paydaşlara danışmak üzere dağıtılan 2023 Yasaklılar Listesi taslağında önerildiği gibi, WADA İdari Komitesi, Müsabaka İçi dönemde Tramadol’ün yasaklanmasını 23 Eylül 2022 toplantısında onaylamıştır.

Ancak, kural değişikliklerinin kapsamlı ve geniş bir şekilde iletilmesi, aktarımı ve eğitimi için yeterli sürenin sağlanması amacıyla İdari Kurul, Tramadol yasağının getirilmesine ve yeni kuralın 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren uygulanmasına karar vermiştir.

Uygulamada bir yıllık gecikme yaşanması, sporcuların ve sağlık personelinin değişime daha iyi hazırlanmasına, laboratuvarların prosedürlerini güncellemesine ve spor yetkililerinin eğitim araçları geliştirmesine olanak sağlayacaktır.

S9. Glukokortikoidler

Glukokortikoidlerin otik (Kulak içi) uygulamasının yasak olmadığı netleştirilmiştir.

BELİRLİ SPORLARDA YASAKLANAN MADDELER

P1. Beta Blokerler

Dünya Mini Golf Federasyonu’nun (WMF) talebi üzerine mini golfün, beta blokerlerin yasak olduğu bir spor olarak dahil edilmesi kararlaştırıldı. Mini golf için gerekli becerilerle paralellik gösteren diğer spor disiplinleri de beta blokerlerin yasaklı olduğu sporlar listesine girdi.

Dünya Sualtı Federasyonu’nun (CMAS) talebi üzerine, serbest dalış, zıpkınla balık avı ve hedef atışı gibi tüm alt disiplinlerde beta-blokerlerin kullanımı müsabaka dışı ve müsabaka içi yasak olacaktır.

İZLEME PROGRAMI

Dermorfin ve muadilleri, spor müsabakalarındaki kullanım düzenlerinin tespit edilebilmesi için listeye eklendi.

GnRH muadilleri, 18 yaşın altındaki kadınlar spor müsabakalarında, müsabaka içi ve müsabaka dışı kullanım düzenlerinin tespit edilebilmesi için listeye eklendi.

Hipoksen (polihidroksifenilen tiyosülfonat sodyum) spor müsabakalarında, müsabaka içi ve müsabaka dışı yanlış kullanımı değerlendirebilmek için listeye eklendi.

Önceki değişiklikler ve açıklamalar hakkında daha fazla bilgi için https://www.wada-ama.org/en/ allow-list#faq-anchor adresinde bulunan ‘Yasaklılar Listesi Sıkça Sorulan Sorular’a bakınız.

EK

S8. Kanabinoidler

Altyapı

Az sayıda paydaşın, kenevirin müsabaka içi yasaklı madde statüsünün Yasaklılar Listesinden çıkarılması (Üç ulusal dopingle mücadele kuruluşu ve bir spor federasyonu çıkarılmasını yönünde) veya gözden geçirilmesine (İki dopingle mücadele kuruluşu gözden geçirilmesi yönünde) yönelik taleplerin alınmasının ardından, WADA Yürütme Komitesi, Eylül 2021’deki toplantısında WADA Listesi Uzman Danışma Grubu’nun (LUDG) esrarın durumunun bilimsel bir incelemesini 2022’de başlatmak için yaptığı teklifi onayladı.

Halihazırda, esrarın ana psikoaktif bileşeni olan delta9-tetrahidrokanabinol (THC), müsabaka içi kullanımı yasaktır ve karboksi-THC’nin idrar konsantrasyonu 180 ng/ml Karar Sınırı ile 150 ng/ml eşiğini aştığında WADA tarafından akredite edilmiş laboratuvarlar tarafından Olumsuz Analitik Bulgu (OAB) olarak rapor edilir.

Bu eşik, THC’nin Müsabaka Dışında Potansiyel Kullanıma bağlı Müsabaka İçi OAB raporlarının sayısını en aza indirgemek amacıyla 2013’te 15 ng/ml’den önemli ölçüde yukarı çekilmiştir.

Bu da, mevcut eşiğe göre pozitif test riski en fazla olan sporcuların, Müsabaka İçi Doping Kontrolüne yakın önemli miktarlarda THC tüketmiş olan sporcular veya kronik kullanıcılar olduğu anlamında gelir.

*THC: Tetrahidrokanabinol. Kenevir bitkisinin çeşitli türlerinde bulunan bir kannabinoiddir. Bitkinin birincil sarhoş edici bileşiğidir.

2021 Dünya Anti-Doping Yasası, Yasanın 10. Maddesi kapsamında yaptırım amacıyla

Kötüye Kullanılan Maddelere ilişkin yeni 4.2.3 Maddesini dahil etti.

Kötüye Kullanılan Maddeler, spor bağlamı dışında da toplumda sıklıkla kötüye kullanıldıkları için Yasaklılar Listesinde özel olarak tanımlanmıştır.

Bu bağlamda, LUDG THC’yi 2021 Yasaklılar Listesi için bir ‘Kötüye Kullanım Maddesi’ olarak tanımlamıştır. Bu durumda sporcu, THC kullanımının Müsabaka Dışında gerçekleştiğini ve spor performansıyla ilgili olmadığını kanıtlayabilirse, standart Hak Mahrumiyeti Ceza süresi üç ay olacaktır. Ancak, sporcunun onaylanmış bir Kötüye Kullanım Maddesi tedavi programını tatmin edici bir şekilde tamamlaması halinde, bu süre bir aya indirilebilir.

Bu yeni kuralın THC’ye yönelik yaptırımlar üzerindeki tam etkisini değerlendirmek için henüz çok erken olsa da 2021’de elde edilen ön veriler, bir ve üç aylık yaptırımlarda bir artışa işaret ettiğinden, bu hükmün uygulandığını göstermektedir.

Dünya Dopingle Mücadele Programı kapsamında, Yasaklılar Listesinde yer alan esrara yaklaşım kronolojik olarak aşağıdaki gibi gelişmiştir:

2013: İdrar eşiği, 180 ng/ml Karar Sınırı ile 15 ng/ml’den 150 ng/ml’ye yükseldi. Bu durum, 2009-2012 yıllarında yıllık ortalama 400-500 olan OAB sayısını 2021’de 100’ün altına çekecek  ölçüde etkilemiştir. 

2018: Cannabidiol (CBD), Yasaklılar Listesinden çıkarılarak, kullanmak isteyen sporcular için esrarın psikoaktif olmayan bileşenine erişim izin verildi.

2021: Kötüye Kullanım Maddesi hükmünün kurallara dahil edilmesi, THC kullanımının Müsabaka Dışında gerçekleştiğini ve spor performansıyla ilgisi olmadığını kanıtlayabilen sporcular için, Hak Mahrumiyeti Cezalarının daha önce potansiyelde iki yıl (veya hatta dört) olan süresini günümüzde üç (veya sadece bir) aya indirmiştir.

Ancak kuralların 9. Maddesi uyarınca, sporcu madalyasını, ödülünü ve sonucunu yine de kaybedecektir.

*2023 İzleme/Denetleme Programı

Aşağıdaki maddeler 2023 İzleme Programına dahil edilmiştir:

1. Anabolik Maddeler:
   Müsabaka içi ve müsabaka dışı: Ekdisteron

• Peptitler Hormonlar, Büyüme Faktörleri, İlgili Maddeler ve Mimetikler (Başka madde ile aynı etkiyi gösterenler:
  Müsabaka içi ve müsabaka dışı: Sadece 18 yaşın altındaki kadınlarda gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) muadilleri.

• Beta-2 Agonistleri:  

Müsabaka içi ve müsabaka dışı: Minimum Raporlama Düzeyinin altında salmeterol ve vilanterol.

• Hipoksen (polihidroksifenilen tiyosülfonat sodyum):

Müsabaka içi ve müsabaka dışında yasak.

• Uyarıcı Maddeler:

Müsabaka içi: Bupropion, kafein, nikotin, fenilefrin, fenilpropanolamin, pipradrol ve sinefrin.

• Uyuşturucu Maddeler (Narkotikler):
  Müsabaka içi: Kodein, dermorfin (ve muadilleri), hidrokodon ve tramadol

* Dünya Dopingle Mücadele Yasası (Madde 4.5) şunları belirtir:

“WADA, İmzacılar ve hükümetlerle istişare içinde, Yasaklılar Listesinde yer almayan, ancak WADA’nın sporda olası kötüye kullanım kalıplarını tespit etmek için izlemek istediği maddelerle ilgili bir izleme programı oluşturacaktır.”